(Araşırmacı-Yazar,Emekli Öğretmen
VELİ ZOR)
SEVR ANTLAŞMASI 1.Dünya savaşı sonrasında İtilaf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu arasında 10 Ağustos 1920'de Fransa'nın başkenti Paris'in 3 km. batısındaki Sevr Banliyo istasyonunda bulunan Seramik Müzesinde imzalanmış antlaşmadır.
Antlaşmanın imzalandığı dönemde devam eden Türk Kurtuluş Savaşının sonucunda, Türklerin galibiyetiyle bu antlaşma yerine 24 Temmuz 1923 te Lozan Antlaşması imzalanıp uygulamaya konulduğundan Sevr Antlaşması geçerliliğini yitirmiştir.
Antlaşma 433 Maddeden oluşmaktaydı.
ANTLAŞMAYI İMZALAYAN DEVLETLER:
MÜTTEFİK DEVLETLER:
Britanya İmparatorluğu, Fransa, Japonya, İtalya, Ermenistan, Belçika, Yunanistan, Hicaz Krallığı, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırp Hırvat ve Sloven Krallığı, Çekoslovakya ile mağlup Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalandı.
ABD Osmanlı İmparatorluğu ile savaşmadığı için, SSCB Milletler Cemiyetine üye olmadığı için imza atmadı.
OSMANLI HEYETİNDE OLAN İSİMLER:
Sadrazam Damat Ferit Paşa, Eski Maarif Nazırı Bagdatli Mehmet Hadi Paşa, eski Surayı Devlet (Danıştay) Reisi Rıza Tevfik bey ve Bern Sefiri Reşat Halis Bey.
ÖNEMLİ MADDELERİ:
1) Madde 27-36: Edirne ve Kırklareli olmak üzere Trakya'nın büyük bölümü Yunanistan'a, Ceyhan, Antep, Urfa, Mardin ve Cizre Kent Merkezleri Suriye'ye, (Fransız Mandası) Musul Vilayeti en kuzeydeki kazası İmadiye dahil tamamen El Cezire'ye (Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası,
sonradan (IRAK)
İSTANBUL Osmanlı Devletinin başkenti olarak kalacaktı.
2) Madde 37-61: İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Marmara Denizi silahtan arındırılacak Savaş ve Barış zamanlarında bütün devletlerin gemilerine açık olacak. Boğazlarda deniz trafiği Uluslararası komisyon tarafından yönetilecekti.
3) Madde 62-64: İngiliz Fransız ve İtalyan Temsilcilerinden oluşan bir komisyon Fıratın doğusundaki Kürt Vilayetlerinde bir yerel yönetim düzeni kuracak, bir yıl sonra Kürtler dilerlerse Milletler Cemiyetine Bağımsızlık için başvurabilecekti.
49 madde 65-83: Yaklaşık olarak bugünkü İzmir ili ile sınırlı alanda Osmanlı İmparatorluğu egemenlik haklarının kullanımını beş yıl süre ile Yunanistan'a bırakacaktı.
5) Madde 88-93: Osmanlı Ermenistan Cumhuriyetini tanıyacak. ABD Başkanı WILSON 22 Kasım 1920 de verdiği kararla Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis illerini Ermenistan'a verdi.
6) Madde 94-122: Osmanlı Savaşta veya daha önce kaybettiği Arap ülkeleri, Kıbrıs ve Ege Adaları üzerinde hiç bir hak iddia etmeyecekti.
7) Madde 140-151: Osmanlı dil ve din ayrımı gözetmeksizin bütün vatandaşlarına eşit haklar verecekti. Gayrimüslimlerin hakları konusunda Müttefik Devletler gerekirse denetim de bulunacaktı.
8) Madde 152-207: Osmanlı İmparatorluğunun askeri kuvveti 35.000 i Jandarma, 15.000 i Özel Birlik, 700 ü padişahın yanında güvenlik birliği olmak üzere 50.700 kişiyle sınırlı olacak ve ağır silahları bulunmayacak, Türk Donanması tasfiye edilecekti.
9) Madde 226-230: Savaş döneminde katliam ve tehcir suçları işlemekle suçlananlar yargılanacaktı.
10) Madde 231-260: Osmanlı İmparatorluğunun mali durumundan ötürü savaş tazminatı istenmeyecek, Türk Maliyesi Müttefiklerarası mali komisyon tarafından denetlenecekti.
11) Madde 260-268: Osmanlı'nın 1914 te tek taraflı olarak feshettiği kapitülasyonlar müttefik Devletler vatandaşları lehine yeniden kurulacaktı.
12) Madde 269-414: Türk Hukuku ve İdari düzeni hemen her alanda müttefikleri tarafından belirlenen kurallara uygun hale getirilecek, sivil, deniz ve Demiryolları trafiği Müttefik Devletler arasında yapılan iş bölümü çerçevesinde yönetilecek, iş ve işçi hakları düzenlenecek hükümlerini içeren bir antlaşmadır.
SONUÇLARI:
Antlaşmanın yürürlüğe girmesi için önce Meclis-i Mebusan ın Antlaşmayı görüşüp kabul etmesi sonrada imzalamak üzere Vahdettin'e göndermesi gerekiyordu.
Fakat antlaşma imzalandığı tarihte Meclis i Mebusan kapalı olduğundan antlaşma mecliste görüşülemedi ve padişahın önüne gelmedi.
Ankara'daki Büyük Millet Meclisi antlaşmayı sert bir bildiri ile kınadı ve antlaşmayı imzalayanlar ile Saltanat Şurasında olumlu oy kullananları 19 Ağustos 1920 tarihinde vatan haini ilan etti. Antlaşmada imzası bulunan Heyet üyeleri 23 Nisan 1924 tarihinde TBMM tarafından 150 li likler listesine eklendi. 28 Mayıs 1927 tarihli yasayla ise yurttaşlıktan çıkarıldılar.
SAYGILARIMLA
VELİ ZOR
Araştırmacı_Yazar-Emekli Öğretmen
20.07.2022
